ควอทซ์ (Quartz) เป็นแร่ซิลิเกตของซิลิกอนไดออกไซด์ (SiO2) ที่พบได้ทั่วไปในเปลือกโลก และเป็นที่รู้จักกันดีในคุณสมบัติทางกลและไฟฟ้าที่โดดเด่น ทำให้มันเป็นวัสดุที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์และเทคโนโลยีแสง
- คุณสมบัติพิเศษของควอทซ์:
ควอทซ์มีคุณสมบัติพิเศษมากมายที่ทำให้เป็นวัสดุที่ต้องการสูงในอุตสาหกรรมต่างๆ:
-
ความแข็งและความทนทาน: ควอทซ์เป็นแร่ที่มีความแข็งมาก (7 บนมาตรานี้ดาร์เนส) ซึ่งหมายถึงมันมีความต้านทานการขีดข่วนและการสึกหรอสูง
-
เสถียรภาพของความถี่: ควอทซ์แสดงความคงตัวทางความถี่ที่ยอดเยี่ยมเมื่อถูกกระตุ้นด้วยแรงภายนอก ทำให้เป็นวัสดุที่เหมาะสำหรับการสร้างเครื่องสั่น (oscillators) ที่มีความแม่นยำสูง
-
สมบัติพีโซอิเล็กทริก: เมื่อควอทซ์ถูกนำมาวางระหว่างแผ่นโลหะแล้วถูกบีบอัดหรือดึง จะเกิดศักย์ไฟฟ้าขึ้น ซึ่งคุณสมบัตินี้เรียกว่า “สมบัติพีโซอิเล็กทริก” (piezoelectricity) และถูกใช้ประโยชน์ในการสร้างเซ็นเซอร์ แอคชูเอเตอร์ และอุปกรณ์แปลงพลังงาน
- การใช้งานของควอทซ์:
ควอทซ์มีบทบาทสำคัญในหลากหลายอุตสาหกรรม:
- วงจรอิเล็กทรอนิกส์:
ควอทซ์ถูกนำมาใช้ในการผลิตคริสตัลควอทซ์ (quartz crystals) ซึ่งใช้เป็นตัวกำเนิดความถี่ (frequency generator) ในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ เช่น โทรศัพท์มือถือ คอมพิวเตอร์ นาฬิกา และเครื่องรับวิทยุ คริสตัลควอทซ์ช่วยให้วงจรอิเล็กทรอนิกส์ทำงานได้อย่างแม่นยำและเสถียร
- การสื่อสารด้วยแสง:
ควอทซ์ถูกนำมาใช้ในการผลิตใยแก้วนำแสง (optical fibers) ซึ่งเป็นวัสดุที่ใช้ในการส่งสัญญาณข้อมูลผ่านคลื่นแสง ใยแก้วนำแสงมีความสูญเสียสัญญาณต่ำและความเร็วสูง ทำให้เหมาะสำหรับการใช้งานในเครือข่ายโทรคมนาคม การอินเทอร์เน็ต และระบบส่งข้อมูล
- อุปกรณ์วัด:
ควอทซ์ถูกนำมาใช้ในการสร้างเซ็นเซอร์ต่างๆ เช่น เซ็นเซอร์ความดัน (pressure sensor) เซ็นเซอร์ความเร่ง (acceleration sensor) และเซ็นเซอร์อุณหภูมิ (temperature sensor) คุณสมบัติพีโซอิเล็กทริกของควอทซ์ช่วยให้เซ็นเซอร์เหล่านี้สามารถตรวจจับและแปลงสัญญาณทางกายภาพเป็นสัญญาณไฟฟ้าได้อย่างแม่นยำ
- อุตสาหกรรมอื่นๆ: นอกจากการใช้งานที่กล่าวมาแล้ว ควอทซ์ยังถูกนำมาใช้ในอุตสาหกรรมอื่นๆ อีกมากมาย เช่น
-
การทำเครื่องแก้ว
-
อัญมณี
-
วัสดุสำหรับงานศิลปะ
-
การผลิตควอทซ์:
ควอทซ์สามารถพบได้ตามธรรมชาติในหลากหลายรูปแบบ เช่น หินควอทซ์ (quartzite) หินแกรนิต (granite) และหินทราย (sandstone)
กระบวนการผลิตควอทซ์สำหรับงานอุตสาหกรรมนั้นเกี่ยวข้องกับการสกัด แยก และ tinh chế ควอทซ์ให้บริสุทธิ์ จากนั้นควอทซ์จะถูกตัดและขึ้นรูปเป็นรูปทรงที่ต้องการ ตัวอย่างเช่นในการผลิตคริสตัลควอทซ์
-
การเลือกแร่: ควอทซ์ที่มีความบริสุทธิ์สูงจะถูกคัดเลือกสำหรับการผลิตคริสตัล
-
การเจริญเติบโตของคริสตัล: ควอทซ์จะถูกนำมาละลายในอุณหภูมิสูง จากนั้นจะปล่อยให้เย็นลงอย่างช้าๆ ทำให้โมเลกุลของควอทซ์เรียงตัวกันเป็นรูปทรงผลึก
-
การตัดและขัด: คริสตัลควอทซ์ที่ได้จะถูกตัดและขัดให้มีขนาดและรูปทรงที่ต้องการ
- คุณสมบัติพิเศษของควอทซ์:
คุณสมบัติ | ค่า |
---|---|
ความแข็ง (มาตรานี้ดาร์เนส) | 7 |
ความหนาแน่น (g/cm³) | 2.65 |
อุณหภูมิหลอมเหลว (°C) | 1710 |
ควอทซ์เป็นวัสดุที่โดดเด่นด้วยคุณสมบัติพิเศษและการใช้งานที่กว้างขวาง มันจึงเป็นส่วนสำคัญของเทคโนโลยีสมัยใหม่